Iz arhivske zbirke Joce Vujića
Pisma kneza Miloša
Prepiske kneza Miloša Obrenovića sa Mihailom i kćerkom Petrijom Bajić, nedavno su prvi put objavljene u knjizi „Porodična prepiska kneza Miloša Obrenovića”. Ovu zanimljivu studiju priredila je dr Tatjana Brzulović Stanisavljević, na osnovu arhivske zbirke Joce Vujića u Univerzitetskoj biblioteci „Svetozar Marković”, u čijem je izdanju knjiga i objavljena.
Kragujevačkoj javnosti knjiga će biti predstavljena u četvrtak, 7. aprila, u 19 sati, u Konaku kneza Mihaila, a u program će učestvovati dr Tatjana Brzulović Stanisavljević, Tanja Kragujević i dr Mila Medigović Stefanović.
Arhivska zbirka Joce Vujića najznačajnija je zbirka arhivske građe Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković". NJenu vrednost uvećava i činjenica da su dokumenti iz ove zbirke malo ili nimalo iskorišćeni u našoj nauci. Zbirka je dobila ime po Joci Vujiću, veleposedniku iz Sente, poznatom bibliofilu i dobrotvoru Beogradskog univerziteta, koji je 1931. godine svoju bogatu arhivu testamentom zaveštao Univerzitetskoj biblioteci u koju je preneta krajem 1932. godine.
Sama arhivska građa Joce Vujića čuva se u Odeljenju retkosti Univerzitetske biblioteke i sadrži 2.002 inventarna broja, sa 2.965 dokumenata. Ova zbirka značajna je za proučavanje političke i kulturne istorije od 18. do 20. veka.
U ovoj zbirci nalaze se i dokumenti koji su nekada pripadali arhivi kneza Miloša Obrenovića, tj. kneževoj kancelariji. Arhiva je pronađena u Rumuniji na jednom kneževskom dobru. Naime, porodica Bajić, u koju je kneževa ćerka bila udata, nasledila je tu arhivu zajedno sa kućom i imanjem, i prenela ju je u svoj dom u blizini Temišvara.
Kasnije je porodica prodala imanje, a arhivu je kupio Joca Vujić 1925. godine. Kneževa arhiva je sadržala 1.071 dokument iz vremena kada je knez Miloš živeo u izgnanstvu. Kupovinom ove vredne arhive sačuvana je kneževa korespondencija koja će nam pomoći prilikom istraživanja o životu kneza Miloša i njegove porodice.
Kneževu arhivu možemo razvrstati u pet skupina: porodična prepiska, lična prepiska, poslovna prepiska, sudski akti i dokumenti iz sporova, i predmeti i dokumenti iz ostavine kneza Miloša.
Porodična prepiska Obrenovića sadrži većim delom pisma kneza Miloša sinu Mihailu i ćerki Petriji, udatoj Bajić i pisma ostalim članovima porodice.
Pisma koja je knez Miloš pisao sinu i ćerki predstavljaju nam kneza u jednom potpuno novom svetlu, kao brižnog i nežnog oca. U pismima sinu savetuje ga da živi uredno, da ne rasipa novac i da ne šenluči previše jašući konje, a ćerki Petriji deli savete oko podizanja dece.
Pisma upućena Petriji su uglavnom čestitke za praznike: Uskrs, Božić i Novu godinu. U nekim pismima obaveštava o svom zdravlju, a kroz neka se provlači priča o ergelama konja i njihovom preseljenju u Vlašku. Među Petrijinim pismima postoje i ona koja su važna za istoriju jer se spominje buna iz 1848. godine, a u nekima se vide nagoveštaji Miloševog povratka u Srbiju.
Kako je Knez Miloš bio nepismen, sva pisma diktirao je pisaru, koga je uvek vodio sa sobom. Kada bi mu nešto palo na pamet, pisar bi naslonio tablu za pisanje na leđa pomoćnika Knjaza Miloša i zapisivao ono što mu knjaz diktira. Pošto je imao više pisara, i rukopisi pisama Miloša Obrenovića su različiti.